Documentatiecentrum

Oude steden

De meeste steden in Nederland zijn tussen het jaar 1200 en 1400 ontstaan. Ze werden allemaal op ongeveer dezelfde manier gevormd. In het midden is het centrum. Daar omheen ligt een gracht. Er zijn kerken, bruggen, smalle straatjes, torens en molens. Utrecht, Deventer, Groningen, Leiden en Amersfoort zijn allemaal oude steden. Je kunt daar nog veel oude gebouwen zien. Als je een stadswandeling maakt, zie je de geschiedenis van de stad. Leiden, Utrecht en Amsterdam kun je ook bekijken vanaf een rondvaartboot. In Utrecht kun je boven op de Domtoren klimmen. Als je na 475 treden boven bent, heb je een schitterend uitzicht over de stad.

Het oude centrum van Leiden heeft een duidelijk patroon.

Van dorp tot stad

Een stad is altijd als een dorp begonnen. Mensen gingen vroeger vaak bij een rivier of een belangrijke weg wonen. Een groepje huizen groeide door handel en visserij uit tot een dorp. Als de handel goed ging, werd dat dorp steeds rijker. Een landheer, graaf of bisschop was de baas van het hele gebied. Hij kon het dorp stadsrechten geven. Daardoor werd het dorp een zelfstandige stad. Dat kostte geld, maar dan waren de inwoners wel zelf de baas. Ze hadden een rechtbank en konden wetten maken. Daarnaast moesten ze hun stad dan zelf tegen indringers beschermen.

Vroeger hadden huizen geen huisnummers. Je kon een huis vaak herkennen aan de gevelsteen.

In steden vind je allerlei plaatsen en gebouwen die aan vroeger herinneren. Zoals een hofje. Daar woonden arme, oude mensen die geen huur hoefden te betalen. Steden hadden ook een gasthuis. Hier werden oude en zieke mensen verpleegd. In de kloosters woonden mensen samen die hun leven aan God wijdden. In Leiden vind je de oudste schouwburg van Nederland. Er zijn ook gebouwen waar mensen werkten. Zoals het vleeshuis, waar vlees werd gekeurd en verkocht. En een waag. Hier lieten kooplieden hun spullen laten wegen voor ze die op de markt mochten verkopen. Bij de munt werden geldstukken geslagen. Heel bekend is De Munt van Amsterdam. Toch werd daar maar één jaar geld gemaakt.

Veel oude gebouwen zijn monumenten. Er zijn meer dan 55 duizend monumenten in Nederland. Een monument is door de regering aangewezen om beschermd te worden. Zo wordt ervoor gezorgd dat oude gebouwen blijven bestaan. Rond 1880 begon de zorg voor monumenten. Een paar jaar daarvóór werd besloten dat oude stadsmuren mochten worden afgebroken. Ook veel oude gebouwen werden gesloopt. Maar dat ging sommige mensen te ver. Ze voerden actie om oude gebouwen te bewaren. Uiteindelijk werd de Stichting Monumenten-zorg opgericht. Die stichting bestaat nog steeds. Soms worden ook hele delen van een stad tot monument uitgeroepen. Dat stuk heet dan beschermd stadsgezicht.



Details en informatie

  • Titel: Oude steden
  • Auteur(s): Roelie Prins en Jan Veltkamp
  • Nummer: JC221
  • Niveau: 2
  • Siso: J 933.9
123movies