Koffie

Koffie is puur natuur en toch vergt het aandacht en ambacht om van koffieplant tot koffiebes tot koffieboon tot kopje koffie te komen. En daar zijn we in Nederland goed in. Al jaren brengt koffie mensen bij elkaar, Hollandse gezelligheid kan niet zonder een bakje koffie.

1. Koffie in Nederland

We drinken al honderden jaren koffie in Nederland. Het is sterk verankerd in onze cultuur. Even op de koffie, een bakkie doen, of de koffiepauze op werk. De koffiemarkt in Nederland biedt een steeds grotere diversiteit en kwaliteit. We drinken vooral veel verschillende soorten koffie: filterkoffie is thuis nog altijd veruit favoriet, gevolgd door pads. In de horeca zijn met name koffies op basis van espresso populair.

Waar komt koffie vandaan?

2. Oorsprong en teelt

Aan de koffiestruik groeien koffiebessen. De koffieboon zoals je hem kent, komt uit de koffiebes. De boon is eigenlijk geen boon, maar het zaadje van de koffiebes. Koffiebessen beginnen groen, maar wanneer ze rijp zijn hebben ze een violetrode kleur. Er zijn wereldwijd wel meer dan zestig soorten koffie. Toch drinken we er maar twee: Arabica en Robusta.

Verschillende soorten

Er zijn wereldwijd wel meer dan zestig soorten koffie. Toch drinken we er maar twee: Arabica en Robusta. Robusta wordt het meest verbouwd in Afrika en Azië, Arabica in Midden- en Zuid-Amerika. Robusta bonen zijn kleiner en iets ronder dan de Arabica. Robusta koffie is iets krachtiger en harder van smaak dan de Arabica, die geuriger en milder is. Een voordeel van het telen van Robusta is dat de opbrengsten van de plantages hoger zijn dan van de plantages met Arabica-planten, en beter bestand tegen invloeden van buitenaf zoals insecten of temperatuurwisselingen. Beide zijn slechts soortnamen, binnen deze categorieën bestaan nog tal van smaakvariaties.

Koffie vindt zijn oorsprong in het oerwoud. De koffiestruik gedijt het best in een tropisch klimaat, en wordt daarom verbouwd in landen rondom de evenaar: de zogenaamde coffeebelt. Elk land heeft wel kenmerkende soorten of smaken koffie, die worden beïnvloed door de plantsoort, het klimaat, de locatie, de hoogte en de verwerking. Vaak kun je op de verpakking zien waar je koffie vandaan komt of dat het een melange/blend is van verschillende bonen. Soms staat er single origin op de verpakking; dat betekent dat de koffie uit één gebied, soms zelf van één plantage komt.

3. Verwerking

De koffiebessen worden van de koffiestruik geplukt wanneer ze een mooie, diep violetrode kleur hebben; dan zijn ze rijp. Er zijn verschillende manieren om vervolgens de koffieboon uit de bes te halen. Zo is er de natte methode, waarbij de bes als het ware wordt geweekt en de schil eraf komt middels fermentatie, en de droge methode die geschikt is voor droge gebieden waarbij de bes te drogen wordt gelegd in de zon, waarna het vruchtvlees gemakkelijk te verwijderen is. Wat overblijft is een groene koffieboon, die na het branden haar kenmerkende uiterlijk krijgt.

4. Branden

Elke boon heeft van zichzelf een bepaalde smaak, maar door het branden komt deze naar boven. Tijdens het branden zijn er meer dan 800 stoffen die het smaak- en geurkarakter bepalen. Een andere branding geeft dus net een andere smaaktoon weer. Daarnaast kan de brander verschillende bonen melangeren: de mogelijkheden zijn eindeloos. Branden gebeurt bij een temperatuur van rond de 180°C, waarbij de natuurlijke suikers uit de boon karamelliseren, en de kleur verandert van groen naar bruin.

Tijdens het branden zijn er meer dan 800 stoffen die het smaak- en geurkarakter bepalen.

5. Zetmethodes: Er is een koffie voor iedereen

Er zijn tal van manieren om je koffie te bereiden, die allemaal een andere smaak geven. De samenhang tussen boon, branding en zetmethode biedt oneindig veel mogelijkheden om te variëren. In Nederland is filterkoffie nog altijd favoriet. Niet elke zetmethode vereist een dure machine. Je kunt gemakkelijk eens een Chemex proberen voor een ronde milde smaak, of een percolator voor pittige koffie. In de horeca wordt vaak echte espresso gemaakt. Espresso is ook de basis voor een romige cappuccino. Eindeloze variatie is mogelijk: zo is er een koffie voor iedereen.