Florence Nightingale

Een gedreven pionierster in de verpleging

Florence Nightingale

Florence Nightingale

Afkomst

Florence Nightingale wordt op 12 mei 1820 geboren tijdens de huwelijksreis van haar ouders in de gehuurde Villa Colombaia in de Italiaanse stad Florence, waarnaar zij ook genoemd wordt. Ruim een jaar daarvoor is haar oudere zus Parthenope in Napels geboren en die heeft de naam gekregen van Parthenopolis, de Griekse nederzetting waaruit Napels is ontstaan. Het huwelijk van William Nightingale en Fanny Smith is gesloten in Londen op 1 juni 1818. De iets verlate huwelijksreis door Frankrijk en Italië heeft bij elkaar ongeveer twee en een half jaar geduurd: door ziektes en de geboorte van de beide zusjes wel wat uitgelopen. Geld is geen probleem, omdat William van een ongetrouwde oudoom van moederszijde, die loodmijnen en een handelshuis bezat, een groot vermogen heeft geërfd. De daaraan verbonden voorwaarde om diens achternaam - Nightingale - aan te nemen is voor William, die dan nog Shore heet, geen enkel bezwaar.

Opvoeding

Het gezin woont met de 10 tot 15 huisbedienden afwisselend op de landgoederen Lea Hurst in Midden-Engeland (dicht bij de loodmijnen van Derbyshire) en Embley Park in Zuid-Engeland (Hampshire). Daarnaast verblijft men ongeveer drie maanden per jaar in Londen. Vooral de moeder van Florence is gevoelig voor status en aanzien. Haar vader is lid van het Lagerhuis en een succesvol progressief politicus. Helaas is het familievermogen door de handelsbelemmeringen tijdens de Napoleontische oorlogen verdampt. Daarom doet vooral haar moeder extra haar best door de oude aristocratische families voor vol aangezien te worden. Dat is zeer waarschijnlijk ook de reden om de kinderen een soort dubbele godsdienstige identiteit te geven: ze worden gedoopt in de Anglicaanse Kerk, de staatskerk, en tegelijk ingeschreven in de registers van de Dissenters, de protestantse, afgescheiden groeperingen. Ze krijgen ook een goede scholing, gedeeltelijk door gouvernantes en verder door vader William, die zijn dochters onderwijst in de exacte vakken, de klassieke talen, Frans en Italiaans. Ze worden opgeleid om zich als een Lady te gedragen en een goede huwelijkspartij te worden.

Roeping

Florence past niet zo goed in het ideaalbeeld van haar moeder. Ze is sinds de terugkeer van het vasteland een ziekelijk kind en begint steeds meer het leven van deftig en beschaafd nietsdoen te haten. Ze wil juist actief zijn. Ze studeert ijverig en doet vrijwilligerswerk in het dorpsschooltje op het landgoed van Lea Hurst. Ze ziet met eigen ogen de armoede van de plattelandsbevolking en de ziektes die daarmee gepaard gaan. Als ze zeventien is, maakt ze een griepepidemie mee. Thuis zijn zoveel zieken dat alleen zijzelf en een kokkin voor hen kunnen zorgen. Door alle ervaringen weet ze met des te meer zekerheid dat het haar roeping is, zelfs haar goddelijke roeping, zieken te gaan verplegen. Ze bestudeert alles wat met ziektes en gezondheidszorg te maken heeft, bezoekt ook ziekenhuizen in verschillende delen van land, maar krijgt geen toestemming van haar ouders met die kennis in de praktijk iets te doen. Als meisje een baan aanvaarden is ver beneden de waardigheid van de familie. Veel geruzie met haar ouders is het gevolg. En dat maakt Florence steeds vastberadener en steeds depressiever. Na veel vijven en zessen wordt haar toegestaan met de bevriende familie Bracebridge op reis te gaan, in 1847 naar Rome en een paar jaar later naar Egypte en Griekenland. Op de terugweg daarvan verblijft ze drie maanden in het Lutherse diaconessenziekenhuis in Kaiserswerth in Duitsland. Ze ziet hier hoe zeer de christelijk geïnspireerde verpleegsters voortreffelijk werk verrichten. Zo wil ze terug in Engeland ook aan de slag.

The lady with the lamp

Uiteindelijk geven haar ouders toe. Florence krijgt van haar vader in 1853 een fors jaargeld en wordt in Londen hoofd van een klein ziekenhuis voor vrouwen uit de betere stand. Dat blijft ze maar een jaar, omdat de Krimoorlog uitbreekt. In de kranten verschijnen berichten over de erbarmelijke omstandigheden in de ziekenbarakken van de soldaten, waardoor duizenden sterven aan cholera, dysenterie en tyfus. De minister van oorlog, Sidney Herbert, die Florence Nightingale kent van een ontmoeting in Rome, gaat maar al te graag in op haar aanbod met een groep verpleegsters naar de ziekenbarakken in Turkije te vertrekken. Uiteindelijk reist Florence met 38 vrijwilligers af naar het Engelse legerhospitaal in Scutari, het Aziatische deel van Istanbul. De legerleiding werkt haar daar nogal tegen, omdat de officieren van mening zijn dat de militaire gezondheidsdienst mannenwerk moet blijven. In de chaotische omstandigheden met tekorten op alle gebieden is Florence een baken van zelfverzekerdheid, die met harde hand orde brengt. De aanvoer van voedsel, kleding en medicijnen verbetert en na reparatie van de riolering gaat het sterftecijfer aanzienlijk dalen. Florence Nightingale wordt door de soldaten erg gewaardeerd, omdat ze zich zo om hen bekommert en zelfs ’s nachts met haar lamp langskomt om hen op te beuren. Door een tekening daarvan – the lady with the lamp - in een Engelse krant en door alle positieve berichtgeving over haar optreden wordt ze een nationale beroemdheid.

Florence Nightingale als the lady with the lamp.

Latere activiteiten

Nog vóór haar terugkeer in Londen in 1856 wordt het Nightingale Fonds opgericht, dat geld inzamelt voor het opleiden van verpleegkundigen. Florence krijgt de beschikking over de enorme opbrengst en in 1860 start de Nightingale Training School of Nursing, verbonden aan St. Thomas’ Hospital in Londen. Een jaar eerder publiceert ze al Notes on Nursing, dat in eerste instantie geschreven is voor huisvrouwen om thuis zieken te verplegen. Vandaar ook de nadruk in het boekje op rust, reinheid, regelmaat en frisse lucht. Het gaat ook bijdragen aan het lesprogramma van de verpleegstersopleiding.

Ze wordt overigens niet zelf directrice van de opleiding, omdat ze ziek uit de oorlog is teruggekeerd. Waarschijnlijk heeft ze chronische brucellose opgelopen, een bacteriologische infectie, die haar vanwege de vermoeidheid, koorts, verschillende pijnen en depressies langdurig aan bed kluistert.


Dat verhindert haar overigens niet zich met van alles te bemoeien. Ze brengt adviezen uit over de gezondheidszorg voor militairen, de bestrijding van armoede en ziekte onder de Indiase boeren, de verbetering van de hygiëne in de Britse ziekenhuizen en stimuleert wat we nu thuiszorg noemen. Ze verpleegt zelf langdurig haar dementerende moeder. En ze schrijft. Ze voert een uitvoerige correspondentie met wetenschappers en autoriteiten. En ze schrijft over haar religieuze drijfveren in Suggestions for Thought. Ze krijgt vele eerbewijzen en wanneer ze op 90-jarige leeftijd in 1910 overlijdt krijgt ze een bijna koninklijke begrafenisdienst en wordt haar lichaam in een speciale trein overgebracht naar het kerkhof van de St. Margaret Church in East Wellow, vlak bij Embley Park.

De familie Nightingale woonde in Embley Park. Het landhuis met moderne bijgebouwen in Romsey (Hampshire) is tegenwoordig in gebruik als een gerenommeerde kostschool voor jongens en meisjes van 3 tot 18 jaar.

Wikimedia Commons