Documentatiecentrum

Zo werkt de rechtbank

De rechtbank is het gebouw waar wordt rechtgesproken. Bij een misdaad moet de verdachte voor een rechter verschijnen. Bijvoorbeeld na een moord, diefstal of mishandeling. Maar de rechter behandelt ook andere zaken, zoals een burenruzie. Of als buurtbewoners het niet eens zijn met de plannen van de gemeente.
Ons huidige rechtssysteem stamt uit de tijd van Napoleon. Alle burgers zijn gelijk voor de wet. Iedereen heeft recht op een eerlijk proces. Vóór die tijd was dat wel anders. Vooral voor arme mensen. Een arme sloeber had geen advocaat. Hij kon veroordeeld worden tot stokslagen of tot slavernij.
Eeuwenlang dachten mensen dat God een belangrijke rol in de rechtsspraak kon spelen. Soms moesten tegenstanders in een rechtszaak met elkaar vechten. God zou er wel voor zorgen dat degene die onschuldig was won.


© Limburgs Museum, Venlo

Als misdadigers vroeger ter dood werden veroordeeld, gebeurde dat op een plek waar iedereen het kon zien. Vaak midden in de stad. Hopelijk schrokken toeschouwers daar zo van dat ze zelf geen misdaden pleegden.

Wetten en regels

In Nederland wonen 17 miljoen mensen. Om goed samen te leven zijn er wetten en regels nodig. Iedereen moet zich daaraan houden. Als je dat niet doet, kun je met de rechtbank te maken krijgen. De mensen die bij de rechtbank werken, moeten er samen voor zorgen dat er op een eerlijke manier in Nederland recht wordt gesproken.
Een rechtszaak kan bijvoorbeeld dienen voor de kantonrechter. Als een verdachte het niet eens is met de uitspraak van de rechter kan hij in hoger beroep gaan bij het gerechtshof. Maakt de verdachte dan nog een keer bezwaar, dan komt de zaak voor de Hoge Raad. Daar kijken speciale rechters of een rechtszaak volgens de regels heeft plaatsgevonden.

Een rechter behandelt een zaak alleen. Niemand mag zich ermee bemoeien. Dat is een belangrijk uitgangspunt in onze rechtspraak. Daarom moet een rechter onafhankelijk zijn. Hij velt zijn eigen oordeel en hoeft aan niemand verantwoording af te leggen. Maar een rechter mag natuurlijk niet doen wat hij wil. Hij moet zich aan de regels van de rechtspraak houden. Zijn uitspraken moet hij baseren op de wet. Er zijn veel wetten en ze zijn vaak ingewikkeld. Als een rechter twijfelt over hoe hij een wet moet uitleggen in een bepaalde zaak kan hij jurisprudentie raadplegen.
Een rechter is altijd onpartijdig. Hij mag niemand voortrekken. Daarom zal hij ook geen zaak behandelen, waarbij een familielid betrokken is.

Kinderen en jongeren

Er zijn ook kinderen en jongeren die de wet overtreden en met justitie in aanraking komen. Zij hebben bijvoorbeeld een diefstal gepleegd of spullen vernield. Kinderen die jonger zijn dan twaalf jaar kunnen niet worden vervolgd. Kinderen en jongeren tot achttien jaar wel. Hun zaak wordt behandeld door de kinderrechter en vindt plaats achter gesloten deuren. Dat betekent dat er geen publiek bij mag zijn. Wel is er iemand van de kinderbescherming aanwezig. Een straf kan bestaan uit een geldboete of een werk- of leerstraf. In heel ernstige gevallen moeten jongeren naar de gevangenis. Deze jongeren hebben dan een strafblad.
Kinderen kunnen ook op een andere manier met de rechtbank te maken krijgen. Bijvoorbeeld als hun ouders gaan scheiden. Als de ouders steeds ruzie maken, wil de rechter van het kind horen hoe het met hen gaat. Bij een scheiding vraagt de rechter kinderen vanaf twaalf jaar naar hun mening. Hij neemt daarna een beslissing over de omgangsregeling.


© Joost van den Broek/HH, Amsterdam

Medewerkers bij de rechtbank dragen vaak dezelfde kleding. Toch doen ze verschillend werk.

Details en informatie

  • Titel: Zo werkt de rechtbank
  • Auteur(s): Petra Cremers
  • Nummer: IC355
  • Niveau: 4
  • Siso: J 393.7
123movies