Hoe duiven de weg naar huis vinden

Niels Kerstes, 18 april 2019

Postduiven die naar een nieuwe, onbekende plek worden meegenomen, vinden bijna altijd de weg naar huis terug. Zelfs als de vogels meer dan duizend kilometer van huis worden vrijgelaten. Hoe weten de vogels welke kant ze op moeten?

Zonnewijzer

De zon komt op in het oosten en gaat onder in het westen. Duiven bepalen welke richting ze op moeten, door goed te kijken waar de zon staat. Dit is nog niet zo makkelijk, want ‘s ochtends om tien uur staat de zon op een andere plek dan ‘s middag om drie uur. De vogels hebben dan ook een soort inwendige klok. Bij het bekijken van de stand van de zon, houden de vogels er rekening mee welk moment van de dag het is.

 

Om te weten welke kant een duif op moet om thuis te komen, moet hij ook weten waar hij op dat moment is. Met alleen de hulp van de zon kan de vogel dat niet bepalen. Bovendien is de zon op bewolkte dagen niet goed te zien. De vogels hebben daar verschillende oplossingen voor.

Duiven weten welke kant ze op moeten, door te kijken waar de zon staat.
photo-graphe | Licentie: Pixabay License

Kompas in de snavel

Het kompas dat wij gebruiken, werkt omdat de aarde een magnetisch veld heeft. In het kompas zit een magnetische naald, die aangetrokken wordt door de noordpool. De naald wijst daardoor altijd naar het noorden. 

 

Veel vogels, waaronder duiven, voelen het magnetisch veld. De vogels hebben daar speciale organen voor. Deze bevinden zich waarschijnlijk in de ogen, de snavel of in de oren van vogels. Wetenschappers weten nog niet precies hoe de dieren het magnetische veld voelen. Misschien wel doordat er kleine stukjes magnetiet in de organen zitten. Magnetiet is een mineraal dat sterk magnetisch is. Deze stukjes magnetiet worden daarom aangetrokken door het magnetische veld van de aarde, net als de naald in ons kompas. 

De rode wijzer van het kompas wijst altijd naar het noorden.
Shyamal | Licentie: CC BY-SA 3.0

Hun neus achterna

Duiven gebruiken ook hun reukvermogen om de weg naar huis te vinden. Iedere plek op aarde heeft een eigen geur. Wetenschappers denken dat duiven deze geuren gebruiken om een soort kaart in hun hoofd te maken. Wanneer duiven nog thuis zijn, leren ze welke geuren uit welke richting komen. Worden de duiven op een nieuwe plek vrijgelaten, dan weten ze dankzij dezelfde geuren waar ze zijn heengebracht. Ruiken ze een bepaalde geur die thuis uit het zuiden kwam nu veel beter, dan weten ze bijvoorbeeld dat ze naar het zuiden zijn gebracht en dus terug moeten vliegen naar het noorden.

Postduiven worden gehouden voor de duivensport. De duiven worden vervoerd naar een locatie ver van huis (vaak meer dan duizend kilometer). De duif die als eerste thuiskomt is de winnaar.
iStock - GettyImages - michael meijer | Licentie: RF Getty Images

Wist je dat veel ooievaars in Afrika overwinteren en ieder jaar weer hun eigen nest in Nederland terugvinden?

Plekjes herkennen

Duiven hebben zelfs nog meer manieren om te bepalen waar ze heen moeten. Zo is het waarschijnlijk dat ze opvallende herkenningspunten uit het landschap onthouden, een rivier of een stad bijvoorbeeld. Duiven kunnen dus een heleboel knappe dingen met hun kleine hersentjes. Hoewel wetenschappers al veel weten over hoe duiven de richting bepalen, is het nog niet helemaal duidelijk hoe de vogels steeds weten waar ze op een bepaald moment zijn. Hoe ze het ook doen, ze zijn er een stuk beter in dan wij!

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden ook regelmatig postduiven ingezet. Dankzij de vogels konden de soldaten boodschappen over lange afstanden versturen.
Public Domain | Licentie: CC0

Kijk eens waar de zon staat. Waar is het oosten?