Waardoor stierf de ‘notenkrakermens’ uit?

Matthijs Graner, 23 juli 2018

Alle mensen die nu op aarde rondlopen behoren tot dezelfde soort: Homo sapiens. Er hebben vóór ons veel meer mensachtigen geleefd, waaronder mensachtigen met de naam Paranthropus, ook wel de notenkraker mens genoemd. Toch zijn uiteindelijk alleen wij overgebleven. Waardoor stierf de notenkrakermens uit?

Onderdeel van:

Wetenschappelijke naam

Paranthropus bosei, Paranthropus robustus

Verspreidingsgebied

Oost- en zuidelijk Afrika

Periode

Leefde tussen 1 en 2,3 miljoen jaar geleden

 

Gekke buurjongen

We kunnen het ons bijna niet voorstellen, maar vroeger leefden verschillende mensachtigen tegelijk. Je zou nu gek opkijken als je buurjongen zwaar behaard is en een glas water met zijn voeten drinkt. Een paar miljoen jaar geleden, was het normaal dat de buurjongen heel anders was dan jij. Hij behoorde tot een andere soort mensachtigen. Neem nu de notenkrakermens. Dat is een mensachtige die ongeveer 2,3 tot 1 miljoen jaar geleden in Oost-Afrika leefde. In die tijd bestond Homo sapiens (wij) nog niet, maar onze voorouders, ook mensachtigen van het geslacht Homo, leefden in hetzelfde gebied. Dat ging een lange tijd goed, totdat de notenkraker uitstierf en de homosoorten door evolueerden. Waardoor sterft de ene soort uit en ontwikkelt de andere soort verder?

 

Paranthropus
(c) Tim Evanson - Flickr I | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Paranthropus

Theorieën

Eigenlijk kunnen we daar heel kort over zijn, niemand weet dit. Er bestaan verschillende wetenschappelijke theorieën over het uitsterven van de notenkraker. Wetenschappers zijn het alleen niet eens over welke theorie de juiste is. Simpelweg, omdat er (nog) niet genoeg bewijzen zijn gevonden over zijn levenswijze. Uit de weinige fossiele botten zijn slechts enkele aanwijzingen te halen. Hieronder staan een paar van de theorieën.

Paranthropus vs Homo
(c) Wikimedia I | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Het verschil tussen een gebit van een Notenkraker mens (links) en ons eigen gebit (rechts).

Verdwenen voedsel

De notenkraker, wat inmiddels een achterhaalde naam is, had een heel gespecialiseerd gebit met grote kiezen en zware kaakspieren. Wetenschappers dachten daarom dat hij alleen in staat was hard, plantaardig voedsel, zoals noten en zaden te eten. Daarom kreeg hij de bijnaam ‘notenkrakermens’. Door het verdwijnen van deze voedselbronnen zou de notenkraker uitgestorven zijn. Tegenwoordig denkt men dat hij een veelzijdiger dieet had. Met moderne technieken hebben onderzoekers ontdekt dat het voedsel van Paranthropus waarschijnlijk ook bestond uit vruchten, grassen en zelfs kleine dieren. Het is niet logisch dat al deze voedselbronnen tegelijk verdwenen en dus voor de ondergang van deze mensachtige zorgde. Wat dan wel?

Vechten om voedsel

De notenkraker en andere homosoorten leefden tegelijkertijd. Wellicht dat ze zelfs bij elkaar in de buurt woonden. Het kan best zijn dat een ruzie over voedsel of leefgebied veranderde in een gevecht tussen de verschillende soorten. We gaan er vanuit dat homosoorten handiger waren met stenen bewerken en vuur maken. Wellicht hebben ze die gebruikt als wapens tegen de Notenkraker. Maar is dit ook waar? Dat is nog onduidelijk. Er is nooit een slagveld met resten van zowel de Notenkraker als onze voorouders gevonden.

Wie het weet mag het zeggen

Er zijn nog veel meer mogelijkheden, zoals een nieuwe, dodelijke of onvruchtbaar makende ziekte. Feit is dat de notenkraker mens, oftewel de Paranthropus uitgestorven is, maar harde bewijzen voor de oorzaak zijn nog niet gevonden. Misschien vinden we die nooit. Eén ding weten we zeker: ook al is je buurjongen langer of korter, eet hij liever wat anders en sport hij minder dan jij, hij is toch echt een Homo sapiens, net als jij.

Bedenk een andere oorzaak voor het uitsterven van de notenkraker.

Ook interessant