Slapende dijken

Julia Staats, 31 mei 2021

Polders zijn plekken waar de hoogte van het water door de mens wordt bepaald. Dijken omringen grote stukken land om het water van buitenaf tegen te houden. Zonder deze dijken zouden grote delen van Nederland nog onder invloed van eb en vloed staan. Om de voeten droog te houden, hebben Nederlanders zich al sinds voor de middeleeuwen het polderen eigen gemaakt. Op dit door mensen gemaakte polderlandschap wordt ontzettend veel verbouwd; van aardappelen in de open lucht, tot tomaten in de kassen. Is er dan nog wel ruimte voor wilde natuur? Wilde dieren, planten en paddenstoelen proberen in de polder een plekje te vinden. Waar doen ze dat?

Onderdeel van:

Wist je dat… het oudste gevonden dijkje van Nederland wel meer dan 2000 jaar oud is?

Sommige dijken worden alleen nog maar als reservedijk gebruikt, slaperdijken genoemd. Op sommige van deze slapende dijken is het een drukte van jewelste. Insecten lijken dol te zijn op dit stukje cultuurlandschap. 

De toch niet uitgestorven kraagbloedbij

Zo heeft wilde bijen-specialist Linde Slikboer de uitgestorven kraagbloedbij gespot op een slaperdijk. Blijkbaar toch niet uitgestorven! Een heel bijzondere vondst dus, zeker omdat er helaas maar weinig voorkomen. De kraagbloedbij is een zogenaamde koekoeksbij, deze legt zijn eitjes in het nest van andere bijen. 

Linde: “Er is helaas alleen een foto van een collectie-exemplaar van de kraagbloedbij. Foto's van levende exemplaren zijn er, voor zover mij bekend, niet. Zo zeldzaam is-ie!”
Theo Zeegers | Licentie: Alle rechten voorbehouden
Deze soort is de gastheer van de kraagbloedbij. De roodbruine groefbij komt als zeldzame soort vooral op dijken voor.
Niels Godijn | Licentie: Alle rechten voorbehouden

Weet jij waarom deze wilde bijen zeldzaam zijn?

Waarom is een dijk nou zo fijn?

“Dijken vormen een heel bijzonder leefgebied. Ze zijn lekker warm, zeker aan de zonnige zuidkant van de dijk”, legt Linde uit. “Daarnaast zijn ze ook droog; het water stroomt er makkelijk naar beneden.” Op warme droge plekken doen planten met bloemen het vaak beter dan gras. En die bloemen, daar houden insecten wel van. Ze halen er hun voedsel uit en de grond blijft door bloemplanten meer open dan wanneer er alleen gras groeit. De meeste bijen leven niet zoals de honingbij in grote groepen in een nest, maar maken hun nestje in een klein holletje in de grond. Zulke open, droge grond is daar perfect voor.

Links een warme droge dijk met bloemplanten en open grond. Rechts zie je hoe een pluimvoetbij een holletje maakt.
Niels Godijn / AxxLC via Pixabay | Licentie: Alle rechten voorbehouden

Waarom doen planten met bloemen het beter op een droge grond dan gras?

In de omliggende akkers en weilanden zijn meestal niet zo veel bloemen te vinden. Daarom zijn dijken een perfect toevluchtsoord, vooropgezet dat de dijken ongemoeid worden gelaten. Veel dijken worden te intensief gemaaid, begraasd, bespoten met bestrijdingsmiddelen of bewerkt met mest waardoor bloemen en insecten geen kans krijgen. Wat we het best kunnen doen: de dijken iets meer met rust laten. Koeien en schapen mogen er nog wel af en toe grazen, anders groeit het helemaal dicht. Dan zien we beetje bij beetje een levendige en wilde natuur terugkomen. 

Bloemrijke dijken, perfect voor bijen en andere insecten.
Niels Godijn | Licentie: Alle rechten voorbehouden