De aardappel

Aardappelen en vakantie. Die dingen hebben toch niks met elkaar te maken? Toch heb je de herfstvakantie te danken aan de aardappel. Vroeger werden aardappels namelijk in die tijd van het jaar uit de grond gehaald. Dat was veel werk. Het hele gezin van de boer moest meehelpen. Dus gaven de scholen de kinderen maar vakantie, want ze kwamen toch niet. Nu worden de aardappels met machines uit de grond gehaald, maar de herfstvakantie is gebleven. In Nederland worden veel aardappels verbouwd. Je kunt die natuurlijk gekookt eten. Maar je kunt er ook chips, puree, patat, behangplaksel en zelfs plastic van maken.

Aardappels kun je niet alleen eten. Er wordt ook plastic en behangplaksel van gemaakt.

Aardappels telen

De aardappel komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. Daar werd hij ontdekt door reizigers uit Spanje die eigenlijk op zoek waren naar goud en zilver. Ze zagen dat een indianenstam de aardappels at. De Spanjaarden namen een paar van die planten mee naar Europa. Maar daar zagen de mensen er in het begin niet veel in. Pas honderden jaren later leerden ze aardappels eten. Ze ontdekten toen dat aardappels nog gezond zijn ook. Er zit veel vitamine C in. Dat helpt je lichaam ziektes weg te houden.

Een veld met bloeiende aardappelplanten. De bloemen en bladeren zijn giftig.

Aardappels groeien op een speciale manier. Je hebt één aardappel nodig om nieuwe aardappels te laten groeien. In de schil van een aardappel zitten kleine putjes. Dat noemen we 'ogen'. Uit die ogen groeien stengeltjes die we spruiten noemen. Als er genoeg spruiten aan een aardappel zitten, wordt hij in de grond gestoken. Hij wordt dan de moederknol van een nieuwe aardappelplant. De stengels groeien de grond uit en vormen nieuwe stengels en bladeren. Andere stengels vormen onder de grond de wortels. In die wortels ontstaan dikke stukken. Dat worden de nieuwe aardappels. Eén moederknol levert ongeveer twaalf nieuwe aardappels op. Dat je aardappels goed kunt eten, weet iedereen. Maar de bladeren en de bloemen van de aardappelplant zijn giftig. Er zit het vergif solanine in. Dat gif zit ook in de ogen en de spruiten. Als je aardappels schilt, moet je die dus goed wegsnijden. Van alle aardappels die er in Nederland elk jaar uit de grond worden gehaald, eten we maar een kwart op. Van de rest wordt een deel gebruikt als pootaardappel. Het grootste deel gaat naar speciale fabrieken die er zetmeel van maken. Als je bij zetmeel water doet, krijg je een papje dat goed plakt. Dus wordt er lijm van gemaakt. Maar zetmeel wordt ook gebruikt om papier sterker te maken. En om een glad laagje op het papier aan te brengen. Je kunt er dan gemakkelijker op schrijven. Zetmeel zit ook in veevoer, in kunstbotten voor de hond en in plastic. Het maakt soep stevig en zorgt ervoor dat er snoepjes met allerlei vormen gemaakt kunnen worden.

Van aardappels worden ook kunstbotten voor honden gemaakt.