(c) Naturalis | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Sappige bladluis of smakelijke schimmel
Eerst is het belangrijk om de soorten te herkennen. Al die soorten lieveheersbeestjes hebben niet alleen een verschillend uiterlijk, ze gedragen zich ook anders. De meeste lieveheersbeestjes eten bladluizen. Dat zijn kleine diertjes die plantensap drinken. Een lieveheersbeestje lust er wel 100 per dag. Maar er zijn ook soorten die schimmels of planten eten. Lieveheersbeestjes overwinteren in groepjes. Verschillende soorten hebben verschillende lievelingsplekken: onder de grond, tussen de bladeren, in holle stengels of in een hoekje van een schuur of zolder.
Aziatische lieveheersbeestjes op een plant
(c) Naturalis | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Boordevol vragen
Vincent Kalkman en zijn collega’s onderzoeken insecten in Nederland. “Er zijn maar weinig landen die betere mogelijkheden bieden voor onderzoek naar biodiversiteit dan Nederland” zegt onderzoeker Vincent. “Wist je dat er meer dan 20.000 soorten insecten in Nederland leven? Bij het lieveheersbeestjes onderzoek zijn we geïnteresseerd in de (bio)diversiteit. Er is nog heel veel dat we niet weten. In welk leefgebied (biotoop) wonen de verschillende soorten? Hoe zijn soorten verspreid over Nederland? Wat zijn de verschillen tussen nu en vroeger?” De onderzoekers hebben heel veel gegevens nodig: (tien)duizenden metingen. Informatie over alle soorten, uit het hele land. Uit de steden en dorpen, bossen en waddeneilanden. Alles in je eentje tellen, daar is geen beginnen aan…
Burgerwetenschappers
Bij een groot lieveheersbeestjesonderzoek in 2015 en 2016 zijn gegevens verzameld door de onderzoekers, een groep insectenliefhebbers van de Nederlandse entomologische vereniging (vereniging voor insecten) en door burgerwetenschappers. Burgerwetenschappers zijn vrijwilligers die helpen bij het doen van tellingen, waarnemingen en metingen. Iedereen kan een nieuwsgierige burgerwetenschapper worden. Jij ook. Je hebt daarvoor geen wetenschappelijke opleiding (universiteit) nodig. In twee jaar tijd werden 24.000 waarnemingen verzameld via de website www.waarneming.nl. Mensen gaven door waar en wanneer ze een lieveheersbeestje hadden gezien en stuurden een foto op. De echte wetenschappers bekeken de foto en controleerden of de burgerwetenschapper het lieveheersbeestje de goede naam had gegeven. Om verschillen met vroeger te benoemen, zijn meer dan 18.000 lieveheersbeestjes uit de Naturalis-collectie onderzocht.
Citroenlieveheersbeestje, volgens het onderzoek één van de drie meestvoorkomende lieveheersbeestjes in Nederland
(c) Naturalis I Door: Erik-Jan Bosch | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje, volgens het onderzoek één van de drie meestvoorkomende lieveheersbeestjes in Nederland
(c) Naturalis I Door: Erik-Jan Bosch | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Zevenstippelig lieveheersbeestje, volgens het onderzoek één van de drie meestvoorkomende lieveheersbeestjes in Nederland
(c) Naturalis | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Overal
De onderzoekers kunnen uit hun gegevens concluderen dat lieveheersbeestjes voorkomen in heel Nederland. De meeste lieveheersbeestjes zijn te vinden bij de binnenlandse zandgronden, Limburgse heuvels en de (bossige) duinen. Op de waddeneilanden komen minder soorten voor dan op het vasteland. De soorten die nu in Nederland het meest voorkomen zijn het Aziatisch lieveheersbeestje, Zevenstippelig lieveheersbeestje en Citroenlieveheersbeestje. Heb jij deze wel eens gezien? Ga maar eens op zoek in je achtertuin of in het bos!
Een nieuw gezicht
Hoe gaat het nu met de lieveheersbeestjes in vergelijking met vroeger? Van alle onderzochte soorten zijn er vijftien soorten stabiel gebleven. Dat betekent dat het aantal dieren (bijna) niet veranderd is. Van elf soorten zijn nu minder lieveheersbeestjes dan vroeger en van acht andere soorten zijn er juist meer. Een groot verschil tussen vroeger en nu is dat ook het Aziatische lieveheersbeestje een plekje heeft gevonden in Nederland. In 2002 is deze voor het eerst waargenomen. Hij heeft zich snel over Nederland verspreid. Nu is het Aziatische lieveheersbeestje het meest gefotografeerde lieveheersbeestje uit ons land.