Hulp bij werkstuk over meerling

Wellicht vind je het leuk om een werkstuk of een spreekbeurt te houden over meerlingen. We willen je graag een beetje op weg helpen.

1. Indeling van je werkstuk

In dit hoofdstuk geven we een aantal suggesties voor onderwerpen die je in je werkstuk of spreekbeurt kunt behandelen. Wellicht biedt het enig houvast bij de totstandkoming van je werkstuk of spreekbeurt.

1.1 Wat is een tweeling of meerling

Als een vrouw van meerdere kinderen tegelijk zwanger is, spreken we van een meerling. De meest voorkomende meerlingen bij mensen zijn natuurlijk tweelingen. Dan is een moeder dus zwanger van twee kinderen tegelijk. Drielingen, vierlingen en soms zelfs vijflingen, komen veel minder vaak voor.

Een tweeling kan bestaan uit twee jongens, twee meisjes of een jongen en een meisje. Soms lijken ze heel erg op elkaar. Dan is het waarschijnlijk een eeneiige tweeling. Als het een jongen en een meisje is, of als ze helemaal niet op elkaar lijken, is het een twee-eiige tweeling.

Dit heeft te maken met de manier waarop een tweeling of een meerling ontstaat tijdens de zwangerschap.

1.2 Eeneiige en twee-eiige tweelingen (dit heet ook wel zygositeit)

Een meerling kan op twee manieren ontstaan:

  • Indien een bevruchte eicel zich splitst in de baarmoeder, ontstaat een zogenaamde eeneiige tweeling. De twee embryo’s die door de splitsing ontstaan, zijn dus afkomstig van dezelfde eicel (van de moeder) en dezelfde zaadcel (van de vader). Dit betekent dat het genetisch materiaal precies hetzelfde is. De twee embryo’s hebben dan ook precies dezelfde kenmerken, zoals geslacht, oogkleur, haarkleur, bloedgroep, enzovoort. Het karakter en gedrag van eeneiige tweelingen is trouwens niet altijd hetzelfde. Tijdens hun leven maken de kinderen (en volwassenen) toch andere dingen mee en dat heeft invloed op hun ontwikkeling en gedrag.
  • Bij een twee-eiige tweeling, zijn de embryo’s ontstaan uit verschillende bevruchte eicellen. Deze eicellen (van de moeder) zijn ieder apart bevrucht door verschillende zaadcellen (van de vader). Dit kan gebeuren omdat er toevallig twee eicellen tegelijk tevoorschijn kwamen bij de moeder (terwijl er normaal gesproken slechts één eicel tevoorschijn komt) of omdat er gebruik werd gemaakt van kunstmatige bevruchting (IVF, in vitro fertilisatie). Een twee-eiige tweeling hoeft dus helemaal niet op elkaar te lijken en de twee embryo’s kunnen ook een verschillend geslacht (jongen of meisje) hebben. Toch worden ook twee-eiige tweelingen (meestal) op dezelfde dag geboren en zijn het wel echte tweelingen.

Het ontstaan van een eeneiige (monozygote) of een twee-eiige (dizogyote) tweeling is hieronder schematisch weergegeven.


Afbeelding 1: Ontstaan van een eeneiige (monozygote) tweeling


Afbeelding 2: Ontstaan van een twee-eiige (dizygote) tweeling.

Bij eeneiige tweelingen is het belangrijk om te weten op welk moment in de zwangerschap de splitsing van de bevruchte eicel heeft plaatsgevonden. Het moment waarop de splitsing plaatsvindt bepaalt of de embryo’s zich in gescheiden of een gezamenlijke vruchtzak bevinden en of ze een gezamenlijke of gescheiden placenta hebben. Als de splitsing heel laat plaatsvindt, kan dit zelfs leiden tot een onvolledige splitsing. Over dergelijke Siamese tweelingen vind je verderop meer informatie.

Meer informatie over dit onderwerp kun je hier vinden.


Afbeelding 3: Ontstaan van eeneiige en tweeeiige tweelingen (bron: VUmc).

1.3 Siamese tweelingen

Over het ontstaan van Siamese tweelingen zijn de wetenschappers het niet helemaal eens. Zoals hierboven aangegeven, zijn veel mensen er van overtuigd dat een siamese tweeling het gevolg is van een erg late en onvolledige splitsing van een bevruchte eicel. Andere wetenschappers geloven dat een siamese tweeling oorspronkelijk helemaal gesplitst is, maar tijdens de zwangerschap weer aan elkaar groeit.

De reden waarom dergelijke tweelingen siamese tweelingen heten is dat de eerste bekende siamese tweeling in Siam, het huidige Thailand, werd geboren (in 1811). Deze siamese tweeling is met name bekend geworden omdat ze zo lang leefden (ze werden 63 jaar, wat zeker voor die tijd bijzonder oud is) en omdat ze optraden in tentoonstellingen. Deze tweelingbroers (Chang en Eng) stierven ook op dezelfde dag.

In sommige gevallen lukt het om siamese tweelingen van elkaar te scheiden. Dit wordt alleen gedaan als de kans groot is dat allebei de kinderen het zullen overleven. Aangezien siamese tweelingen vaak een aantal belangrijke organen met elkaar delen (bijvoorbeeld het hart), kunnen ze meestal niet gescheiden worden.

Vaak leven siamese tweelingen niet lang en de meeste sterven vrij snel na de geboorte.

Meer informatie over siamese tweelingen kun je vinden op Wikipedia

1.4 Meer dan tweelingen

Als een bevruchte eicel of embryo in de baarmoeder éénmaal kan splitsen, dan kan dat natuurlijk best ook nog een keer gebeuren. Of als er twee eicellen zijn losgekomen bij de moeder en beiden zijn bevrucht, dan bestaat natuurlijk de kans dat één van beide eicellen zich splitst. Zo ontstaan drielingen, heel soms vierlingen en in héél uitzonderlijke gevallen zelfs een vijfling.

De meeste meervoudige zwangerschappen zijn echter het gevolg van vruchtbaarheids-behandelingen, waarbij meerdere bevruchte eicellen in de baarmoeder van de moeder worden geplaatst en/of waarbij het vrijkomen van eicellen door middel van het toedienen van hormonen wordt gestimuleerd.

Indien we ons beperken tot drielingen, dan zien we drie mogelijkheden:

  • Een eeneiige drieling, waarbij alledrie de kinderen uit dezelfde bevruchte eicel zijn voortgekomen. Deze drie kinderen zullen dus alledrie hetzelfde genetisch materiaal dragen en alledrie enorm veel op elkaar lijken;
  • Een twee-eiige drieling, waarbij één van twee bevruchte eicellen alsnog gesplitst is. Dit leidt tot twee eeneiige kinderen die veel op elkaar lijken, met nog een broertje of zusje met afwijkend genetisch materiaal;
  • Een drie-eiige drieling, waarbij alledrie de kinderen verschillend genetisch materiaal hebben en dus niet per-se heel erg op elkaar lijken.

De meeste drielingen zijn twee-eiig.

1.5 Gespiegelde tweelingen

Ongeveer een kwart van de eeneiige tweelingen is een zogenaamde gespiegelde tweeling. Dit betekent dat fysieke kenmerken (kruin, moedervlekken, enz.) bij de aan de linkerkant en bij de ander aan de rechterkant zitten (en vice versa). In het algemeen is één van beiden dan ook rechtshandig terwijl de ander linkshandig is.

1.6 Meerlingzwangerschap

Een meerlingzwangerschap zou eigenlijk, net als een gewone zwangerschap, 40 weken moeten duren. De ontwikkeling van een embryo duurt nou eenmaal evenlang, ongeacht of je nou één kindje krijgt, of meerdere tegelijk.

In werkelijkheid duurt een meerlingzwangerschap echter een paar weken korter. Dit komt omdat het voor de moeder in het algemeen wat zwaarder is om twee kinderen te dragen. Dit betekent dat veel meerlingen een paar weken te vroeg, en dus met een wat lager geboortegewicht, ter wereld komen. Gemiddeld duurt een tweelingzwangerschap 37 weken en het geboortegewicht is gemiddeld 2,5 kg. Bij een zwangerschap van drielingen (of meer) duurt de zwangerschap nog korter. Gemiddeld is een drielingzwangerschap 34 weken en het gemiddelde geboortegewicht is 1,8 kg.

Een meerlingzwangerschap is ook wat ingewikkelder dan een eenlingzwangerschap en de kans dat er iets mis gaat is ook wat groter. Daarom vindt de bevalling van een meerling ook altijd in een ziekenhuis plaats, terwijl het bij eenlingen ook vaak thuis kan gebeuren.

Meer informatie over meerlingzwangerschap kun je vinden op de web-site van de NVOM.

1.7 Aantal Meerlingen

Het aantal zwangerschappen dat tot de geboorte van een meerling leidt was in 2018 iets meer dan 15 per 1000 zwangerschappen. Dat betekent dat ongeveer 1,5% van de kinderen een meerling is. Natuurlijk betreft dit vooral tweelinggeboorten. Het aantal drielingen of meer is veel lager maar ongeveer 3 op de 10.000 geboorten.

Het aantal meerlingen (drie of meer) was tussen 1990 en 2005 plotseling veel hoger dan voorheen. Dit heeft vooral te maken met het aantal kunstmatige zwangerschappen (in vitro fertilisatie, kortweg IVF). Bij deze behandeling plaatst een arts een aantal bevruchte eitjes terug in de baarmoeder van de vrouw. De kans dat een bevrucht eitje zich ontwikkelt tot een embryo en uiteindelijk een kindje, is echter niet zo groot. Daarom werden er vaak meerdere eitjes tegelijk teruggeplaatst, waardoor de kans op meerlingzwangerschappen fiks hoger was.

Doordat artsen dit tegenwoordig veel beter beheersen, is het niet langer nodig om heel veel bevruchte eitjes terug te plaatsen. Daardoor is het aantal meerlingzwangerschappen, en met name het aantal meerlingzwangerschappen van drie of meer, in de periode van 2000 tot 2010 weer afgenomen tot het “natuurlijke” niveau van ongeveer 0.1 drielingzwangerschap (of meer) per 1000 zwangerschappen.

Grofweg kun je stellen dat 1,5% van de zwangerschappen een meerlingzwangerschap betreft, en dat bij 1,5% van de meerlingzwangerschappen drie of meer kinderen worden geboren.

Afbeelding 4: Aantal meerlinggeboorten over de afgelopen jaren (data: CBS).

1.8 Wat is er bijzonder aan meerlingen

Meerlingen hebben in het algemeen een bijzonder sterke band. Allereerst maken ze natuurlijk gedurende hun jeugd hetzelfde mee. Deze gemeenschappelijke ervaringen leiden ertoe dat ze over veel dingen hetzelfde zullen denken.

Er zijn gevallen bekend van tweelingen die een eigen taaltje ontwikkelden, voor niemand te verstaan behalve voor henzelf. In hoeverre hier sprake is van een echte taal of alleen maar van een manier van met elkaar communiceren via geluiden is niet helemaal helder. Doordat tweelingen vaak erg op elkaar zijn gericht en zich dus afsluiten van de buitenwereld, is het begrijpelijk dat er tussen de twee kinderen een aparte manier van communiceren ontstaat. Meestal verdwijnt deze ook weer als de kinderen wat ouder worden.

Ook lijkt het er sterk op dat tweelingen elkaar goed aanvoelen.

1.9 Bekende tweelingen

Er zijn verschillende bekende twee- of meerlingen. Hieronder een overzicht van een aantal van hen. Let op: de lijst is zeker niet compleet.

  • Mylène en Rosanne wonnen in 2013 het junior songfestival in Nederland met het nummer “Double Me”. Op het Junior Eurovisiesongfestival in Kiev werden ze vervolgens achtste met ditzelfde nummer;
  • Og3ne bestaat uit 3 zussen, waarvan Amy en Shelley een tweeling zijn. Zij hebben meegedaan aan het junior Songfestival én het Eurovisie Songfestival;
  • Wim en Hans Anker, twee bekende advocaten die onder andere grote strafzaken doen;
  • Frank en Ronald de Boer, twee voormalige voetballers die allebei voor het Nederlands elftal (oranje) hebben gespeeld. Inmiddels zijn beiden coach in het betaald voetbal;
  • Koen en Jos van der Donk, die de tweelingbroers Sietse en Hielke in de twee films van de Kameleon speelden (zie ook hieronder);
  • Tessa, Esmé, Lisa en Bo Akse, de enige eeneiige vierling in Nederland. De vierling Eefje, Aukje, Hiske en Jinthe waren te zien op TV in Een Huis vol.

Afbeelding 5: Mylène en Rosanne, winnaressen van het Junior Songfestival in 2013.

1.10 Tweelingen in boeken en films

Tweelingen hebben altijd tot de verbeelding gesproken. Het is dan ook niet vreemd dat er verschillende boeken en films zijn gemaakt waarin tweelingen een belangrijke rol spelen. Hieronder vind je slechts drie voorbeelden, maar er zijn er heel veel meer.

1.10.1 De Kameleon
In de vorige eeuw werd de boekenserie “De Kameleon” uitgegeven. Deze jeugdboeken gaan over de Friese tweelingbroers, Sietse en Hielke. Ze beleven allerlei spannende avonturen met hun boot “De Kameleon”. De eerste boekjes verschenen net na de oorlog, in 1949. De eerste schrijver, Hotze de Roos, heeft maar liefst 60 boeken geschreven over De Kameleon. Daarna hebben andere schrijvers het overgenomen.


Afbeelding 6: Sietse en Hielke van de Kameleon

Over de avonturen van Sietse en Hielke en hun boot zijn ook twee films gemaakt. In 2003 kwam de film “De schippers van de Kameleon” uit en in 2005 volgde de film “Kameleon 2”. In beide films wordt de rol van de moeder van Sietse en Hielke gespeeld door Dominique van Vliet. Een jaar na de laatste Kameleonfilm kreeg Dominique zelf ook nog een tweeling.

1.10.2 De olijke tweeling
De olijke tweeling is – net als de Kameleon – een serie jeugdboeken. De olijke tweeling bestaat uit twee zusjes (Ellis en Thelma) die allerlei avonturen beleven. Ze hebben nog twee broertjes (Lex en Leo, eveneens een tweeling) en een hond Spikkel.

Oorspronkelijk werd de serie in de jaren vijftig en zestig uitgegeven, maar zo’n veertig jaar later volgde een herziene heruitgave. Hierbij is de oude Nederlandse taal in een wat moderner jasje gegoten.

1.10.3 Harry Potter
In de boekenserie van Harry Potter komt de eeneiige tweeling Fred en George Wemel voor. Zij zijn broers van Harry’s beste vriend Ron Wemel. De tweeling Fred en George maakt er een sport van om iedereen voor de gek te houden. In het vierde deel van de boekenserie (De Vuurbeker) beginnen ze dan ook een bijzonder succesvolle winkel in fopartikelen.

Ondanks het feit dat ze niets liever doen dan anderen voor de gek houden, zijn Fred en George bijzonder moedig en vechten ze samen met Harry tegen het kwaad van de heer Voldemort. In het zevende deel raakt George tijdens een gevecht gewond, waarbij hij een oor verliest. George grapt daarbij tegen zijn moeder dat zij hen voortaan in ieder geval uit elkaar kan houden.

Afbeelding 7: Fred en George Wemel in een van de films van Harry Potter

1.10.4 De Tweeling
Het boek De Tweeling van Tessa de Loo is een roman voor volwassen mensen. Het boek gaat over twee tweelingzussen die voor de tweede wereldoorlog op zesjarige leeftijd van elkaar worden gescheiden. Eén van hen (Anne) groeit op in Duitsland en heeft een zwaar leven bij haar oom. Ze krijgt later werk als bediende bij een Duitse adelijke familie die trouw is aan Hitler. Later trouwt ze ook met een Duitse soldaat, maar deze sterft aan het front. De andere tweelingzus (Lotte) groeit op in Nederland en verloofd zich met een joodse jongeman. Helaas wordt deze tijdens de bezetting opgepakt en naar een kamp overgebracht. Ook hij overleeft de oorlog niet. Na de oorlog komen de tweelingzussen elkaar weer tegen, maar de oorlog heeft hen erg ver uit elkaar gedreven.

Het boek is in 1993 uitgegeven en is 2002 op indrukwekkende manier verfilmd.

1.11 Meerlingen bij dieren
Dieren krijgen veel vaker meerlingen. Denk maar eens aan muizen, honden en katten. Daar worden meestal meerdere jonkies tegelijk geboren. Dit zijn overigens bijna altijd meereiige meerlingen. Over eeneiige meerlingen bij dieren is heel weinig bekend. Hierop is één uitzondering: het negenbandig gordeldier. Dit opmerkelijke dier heeft een voortplantingsmechanisme waarbij doorgaans een eeneiige vierling wordt geboren.

Bij grotere dieren zijn meerlingen veel minder gebruikelijk. Paarden en koeien, bijvoorbeeld, krijgen in het algemeen maar één jong (veulen of kalf). Heel soms ontstaat er echter – net als bij mensen – een een- of twee-eiige meerling. Dit kan voor het moederdier best gevaarlijk zijn. Bij koeien, bijvoorbeeld, komt bij 2,5 tot 5% van de kalvingen een tweeling ter wereld.

Andere leuke voorbeelden zijn Sizzle en Todz in Diergaarde Blijdorp, geboren in 2014.

2. Algemene Tips

Mocht je naar aanleiding van dit document nog vragen of opmerkingen hebben, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. Wij zullen alles in het werk stellen om je verder te helpen. Natuurlijk zouden we het ook heel leuk vinden om een kopie van je presentatie te ontvangen. Als je het goed vindt, kunnen we die zelfs op de web-site plaatsen.

Algemene tips over het geven van spreekbeurten kun je overal vinden. Het belangrijkste is dat je beseft dat je niet zenuwachtig hoeft te zijn. Als je je goed hebt voorbereid, weet jij veel meer van dit onderwerp dan iedereen in de klas.

Als je moeilijke vragen krijgt, waarop zelfs jij het antwoord niet weet, zeg dat dan gewoon. Als het echt een interessante vraag is, kun je altijd achteraf nog het antwoord opzoeken of neem gewoon contact op met de NVOM.

3. Bronnen

3.1 Foto’s en afbeeldingen

Op de web-site van de NVOM vind je ook foto’s van de meerlingendagen die jaarlijks worden gehouden: https://www.nvom.nl/fotoalbums/

Er zijn verschillende fotografen die zich deels of geheel toeleggen op meerlingenfotografie. We hebben er een aantal op een rijtje gezet:

3.2 Informatieve websites

Er zijn natuurlijk ongelooflijk veel websites te vinden met leuke en handige informatie over meerlingen. Hieronder geven we drie websites die volgens ons wel de moeite waard zijn:

Het Nederlands Tweelingenregister heeft vrij veel informatie over meerlingen op haar website.

Het VUmc heeft veel informatie op haar website maar dat gaat vooral in op de medische kant van een meerlingzwangerschap (kijk vooral onder het menu “achtergrond info”).

Coks Feenstra is ontwikkelingspsychologe en adviseur van de NVOM. Zij is onder andere schrijfster van Het Grote Tweelingenboek. Op haar website kun je ook interessante informatie vinden over het ontstaan van meerlingen en de opvoeding en ontwikkeling van meerlingen.

Samen of apart in de klas?

Samen of apart in de klas is zo’n groot en ingewikkeld vraagstuk voor veel ouders van meerlingen dat er een heel Meerlingen Magazine over gemaakt is.

Bekijk deze special

Word lid en ontvang gratis cadeaus

Door lid te worden van de NVOM steun je de stichting zodat we jou nog beter van informatie kunnen voorzien, meerlingouders bijeen kunnen brengen en voor je op kunnen komen.

Lid worden