G. P. Schmahl, Flower Garden Banks NMS, Flickr | Licentie: CC BY 2.0
Knabbelend verandert de papegaaivis het aanzien van het rif.
Dennenbomen veranderen de rots langzaam maar gestaag.
azboomer, Pixabay | Licentie: CC0
Planten zijn er goed in
Hoog op een berg heeft een dennenboompje wortel geschoten op een rots. Het scheidt een beetje zuur af met zijn wortels. Het rotsgesteente kan daar niet zo goed tegen. Het lost op, een klein beetje maar. De zuuraanvallen gaan door, dag na dag, jaar in, jaar uit. Zo weet de den in zijn leven een laagje rots weg te slijten. Hoe dun het laagje ook is, de berg is niet meer hetzelfde als toen het plantje ontkiemde. Isabel van Waveren is geoloog bij Naturalis en gefascineerd door de invloed die organismen uitoefenen op de aarde. ''Eén zo'n plantje stelt niks voor'', zegt ze, ''maar het leven bestaat uit triljarden levende wezens. Samen vormen ze een immense kracht die de aarde verandert.''
Ook dieren doen het
Ergens in het Grote Barrièrerif bij Australië knabbelt een felgekleurde papegaaivis aan een smakelijke koraal. ''Die vis is een zwemmende zandfabriek'', zegt vissendeskundige Martien van Oijen van Naturalis. ''Met zijn harde papegaaienbek vermaalt hij het koraal tot zand. In zijn maag haalt hij de voedzame deeltjes eruit en dan poept hij het zand uit.'' Jaarlijks verpoept een koraalvis 90 kilo koraalzand. Hij is altijd druk in de weer met het verbouwen van zijn leefomgeving.
Knabbelend verandert de papegaaivis het aanzien van het rif.
Corinne Fuchs, Wikimedia Commons | Licentie: CC BY-SA 2.0
Bio-erosie
Het afbreken van gesteente door organismen wordt bio-erosie genoemd. Het beste voorbeeld van bio-erosie vinden we in rotskusten. Talloze ongewervelde organismen zijn in staat voor zichzelf een ruimte uit te boren in de rots. Zo kennen we boormossels, boorsponzen en boorwormen. De schelp van de boormossel werkt als een steenboor. Door zijn lichaam te draaien en een klein beetje oplossingszuur te gebruiken boort hij een woongang, zelfs in gesteente dat te hard is voor andere dieren. De boorgaten helpen de rots te verzwakken. Bij hun sloopwerk werken zeedieren samen met andere natuurkrachten, zoals de branding die voortdurend op de rotsen beukt.
Zijn wij ook slopers?
Ook de mens breekt de aarde af. Je bent vast wel eens door een tunnel gereden die dwars door een berg loopt. Je rijdt door het gat van een boormossel maar dan honderd keer zo breed en vaak meer dan 100.000 keer zo lang. Onze invloed is tegenwoordig wel erg groot geworden. We schrikken er niet voor terug om hele gesteentepakketten af te graven of complete bergen op te blazen.
Is bio-erosie ergens goed voor?
Bio-erosie door planten en dieren hoort bij de natuur, het gaat al miljoenen jaren zo. Door gesteenten af te breken, versnellen organismen de afbraak van de aarde. Mineralen, de bouwstenen van gesteenten, komen weer vrij. En dat is handig, want mineralen verbeteren de bodem en dienen als voedsel voor planten maar bijvoorbeeld ook voor wormen. ''Daarbij heeft de aarde de mens niet echt nodig'', zegt Isabel, ''planten en dieren zijn heel goed in het afbreken van gesteenten, alleen doen zij er soms wat langer over...''
Lekker woongangetje boormossel, je moet er wel even voor werken.
David Fenwick | Licentie: Alle rechten voorbehouden