De Amazone: een plek waar je blijft ontdekken

Sanne van Gammeren, 26 september 2017

Trek je bergschoenen aan en zet je hoed op, want we gaan naar het tropisch regenwoud in Zuid-Amerika; de Amazone. Weinig plekken op aarde kennen zo veel leven als in het Amazonegebied. Overal waar je kijkt, zie je bomen die bedekt zijn met een dikke groene laag planten. Je baant je een weg door het dikke struikgewas, af en toe schud je de warme druppels van je armen. Het is er nooit stil: brommende insecten, roepende vogels en met takken trommelende apen. In dit walhalla voor wetenschappers valt nog veel te ontdekken.

Onderdeel van:

Waarom leven er zoveel dier- en plantensoorten in een regenwoud, denk je?

De grootste jungle

De Amazone is het grootste regenwoud ter wereld, ongeveer zo groot als een miljard voetbalvelden! Je vindt er het grootste aantal verschillende planten, een ongekend aantal verschillende insecten, vogels, zoogdieren, vissen, amfibieën en schimmels. Een belangrijke bron voor al het leven in de Amazone is de rivier de Amazone. De rivier is ruim twee keer zo lang als alle Nederlandse spoorwegen bij elkaar, wel 7000 km! De rivier heeft veel aftakkingen die het regenwoud in stromen. Al het leven in en om de rivier is van het water afhankelijk.

Nieuwe soorten

Onderzoekers ontdekken nog steeds nieuwe soorten in de Amazone. Dit komt onder andere doordat er nog veel plekken niet onderzocht zijn. Door gladde heuvels of dichtbegroeide bodems zijn veel plekken lastig te bereiken. In dit filmpje zie je entomologen (insectenwetenschappers) zoeken naar nieuwe soorten nachtvlinders. Er zijn nog zo veel nachtvlinders te beschrijven dat de wetenschappers de hulp inroepen van de burgers. Zij helpen nieuwe soorten te ontdekken. In 2016 vonden ze al zes nieuwe soorten!

Waarom ontdekt men in Nederland nauwelijks meer nieuwe soorten en in het Amazongebied wel?

Nachtvlinderen

Nachtvlinders laten zich overdag niet zien en ‘s nachts is het te donker om ze te vinden. Toch kun je zelf ook nachtvlinders zoeken in Nederland. Vaak organiseren organisaties als Natuurmonumenten, het IVN (Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid) en Staatsbosbeheer nachtvlindernachten. Experts spannen een met felle lamp beschenen wit doek. Nachtvlinders komen daar ‘s nachts op af. Op die manier doen wetenschappers ook onderzoek naar vlinders in de Amazone.

Op het doek vind je de bijzonderste soorten. Bijvoorbeeld de populierenpijlstaart of de peper-en-zoutvlinder. Of wat dacht je van het groot avondrood? Ontdek nu ook zelf deze Nederlandse soorten ! Met de nieuwe app ObsIdentify onderzoek je welke soort op het doek zit!

Capibara
(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Capibara's

Cavia in de Amazone

Hè wat is dat nou, komen er cavia’s voor in de Amazone? Bijna, maar niet helemaal. Deze uit de kluiten gewassen knaagdieren heten capibara’s. Capibara's zijn verwant aan cavia’s, maar dan een stuk groter. Capibara’s zijn echte Amazonedieren. Ze zijn uitstekende zwemmers en peuzelen van waterplanten. Voor de jaguar is een capibara een welkome maaltijd. Perfect gecamoufleerd jaagt deze gevlekte katachtige eigenlijk op alles wat in de amazone rondscharrelt, zelfs op grote slangen zoals de Anaconda!

Bomenonderzoek

Stel je voor een jaguar je achterna zit! Dat overkwam Naturalis onderzoeker Hans ter Steege. Gelukkig kan hij het nog navertellen, kijk maar naar het filmpje. Hans onderzoekt de bomen in het Amazonegebied. Dat zijn er heel veel: neem een stuk bos ter grootte van twee voetbalvelden en je vindt 15 bomen in Nederland tegenover 300 in de Amazone! Hans heeft heel veel vragen: hoeveel soorten bomen zijn er, welke bomen zijn zeldzaam en welke algemeen en hoe belangrijk zijn de bomen voor het gebied? Daarvoor gaat hij minstens één keer per jaar naar het Amazonegebied. Eenmaal daar zet hij een stuk bos af van 100 bij 100 meter en telt daarbinnen alle bomen met een stam dikker dan tien centimeter. Ook verzamelt hij bladeren, stukjes schors en takken. Hij neemt die mee naar Leiden om de rest van het jaar soorten te determineren.

Jaguar
(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Stel je voor dat je wordt achternagezeten door een jaguar!

Voorspelling

Daarnaast doet Hans voorspellingen. Het veldwerk in het Amazonegebied geeft hem een beeld welke bomen waar groeien en hoeveel het er zijn. Hij maakt een kaart van waar alle boomsoorten leven. Hij legt daar kaarten van het verleden overheen. Op die manier ziet hij hoeveel bomen er nu nog staan ten opzichte van een aantal jaar terug. Met die kennis maakt hij voorspellingen voor de toekomst. “Als de manier van ontbossen uit 2000 wordt doorgezet, is de Amazone in 2050 voor de helft ontbost”, zegt de bomenonderzoeker. Hans geeft zijn informatie door aan natuurbeschermingsorganisaties, zodat zij de Amazone beter kunnen beschermen.

(c) Naturalis | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0

Hans ter Steege vertelt over zijn avonturen in de Amazone

Een belangrijke bron

We hebben veel aan het Amazonegebied. Er leven veel planten en dieren in en om de Amazone die zich hebben aangepast aan het leven in de jungle. Sommigen gebruiken gifstoffen om prooien te vangen of om zich te verdedigen, zoals giftige slangen, planten of pijlgifkikkers. Van die gifstoffen maakt men medicijnen of tegengif. Onderzoekers kijken op het moment of gif van gifkikkers bruikbaar is tegen hartaanvallen. De natuur vernuftig: waterafstotende bladeren tegen schimmels, ijzersterk spindraad We kunnen er als mensen veel van leren.

Ook interessant