Walvissen horen bij de grootste dieren op aarde, maar we weten nog opvallend weinig van ze. Er zijn twee groepen walvissen: tandwalvissen en baleinwalvissen. Zoals je misschien al ziet aan de namen, hebben tandwalvissen tanden en baleinwalvissen baleinen in hun bek. Wetenschappers weten nog steeds niet hoe baleinwalvissen nu precies eten en hun voedsel filteren.
Ook in Nederland wordt onderzoek gedaan naar de werking van de baleinen. In de Noordzee zwemmen veel soorten walvissen. De grootste baleinwalvissen in de Noordzee zijn de gewone vinvissen. Deze zijn meestal tussen de twaalf en achttien meter lang. Dat is ongeveer net zo lang als een bus. De baleinen van zo’n vinvis kunnen tot een meter lang worden. Af en toe spoelt er een walvis aan op het strand. In 2012 spoelde bijvoorbeeld bultrug Johanna aan. Zij had nog alle baleinen in haar bek zitten, die toen onderzocht zijn.
Baleinen hangen als gordijnen in de bek van de walvis. Eigenlijk zijn baleinen losse hoornplaten van samengeperste haren. Ze bestaan uit keratine. Dit is dezelfde stof waar onze nagels en haren uit bestaan. Aan de randen slijten de platen snel en daarom zitten daar losse haren. Gelukkig blijven de baleinen tijdens het hele leven van de walvis groeien, en heeft hij er dus geen last van dat de baleinen zo snel slijten.
Hoe walvissen hun baleinen precies gebruiken om te eten, is nog steeds niet helemaal duidelijk. Naturalis-medewerker Guido Keijl vraagt het zich ook af. “Je kunt moeilijk een camera in zijn bek hangen, dus je ziet niet goed wat daar gebeurt. Zelfs als ze aan de oppervlakte komen, zie je het niet.
Wat we wel weten is dat de baleinen werken als een zeef. Als een walvis wil eten, neemt hij een grote hap water. Daarin zit krill, kleine garnaalachtige diertjes. Hij sluit zijn bek en duwt het water op de één of andere manier door zijn baleinen naar buiten. In de harige structuur van de baleinen blijft al het krill hangen.”
Maar hoe komt die krill dan weer uit de baleinen en in zijn maag terecht? “Sommige mensen denken dat de walvis met zijn tong het krill tussen zijn baleinen vandaan peutert,” zegt Guido Keijl, “maar ik betwijfel dat. De tong van de walvis is heel anders dan onze eigen tong. Er zitten veel minder spieren in. Ik denk daarom dat de tong van een baleinwalvis veel te blubberig is om hem zo precies te gebruiken.” Hoe doen de baleinwalvissen dit dan wel? Wetenschappers zijn nog steeds druk op zoek naar het antwoord op deze vraag.
