Navigatie overslaan
Kwartel / Elwin van der Kolk

Kwartel

Common Quail, Coturnix coturnix - Hoenders (Phasianidae)

Kwartels zie je eigenlijk nooit omdat ze verborgen leven, in ruige graslanden, graanakkers, maar ook wel luzernevelden, bietenakkers e.d. Soms vliegt er één op vlak voor je voeten, Je vindt ze vooral door hun zeer kenmerkende 'kwik-me-dit'-geluid. Het mannetje kan dat 's zomers in ochtend- en avondschemering minutenlang roepen.

Kwartel / Agami - Markus Varesvuo

Herkenning

Erg klein: ongeveer ter grootte van een spreeuw, waar een patrijs ongeveer zo groot is als een stadsduif. Een onopvallend kleed, donkerbruin met geelbruine strepen. korte, dikke poten en een kort snaveltje. Het mannetje heeft een zwarte keel.

Geluid

Vooral in de schemering te horen, zeer kenmerkend geluid: een zwepend "kwk…kwik-kwik!", vaak vooraf gegaan door een zacht, raspend hees "ieu-wie".


16-18 cm, spanwijdte 32-35 cm

Deze soort lijkt op:

Vogelvriendelijke Zuivelwijzer

Weidevogels horen net zo bij Nederland als koeien. En zonder boeren geen weidevogels. Toch gaan ze niet automatisch samen: als wij niet bewust kiezen voor producten van boeren die keihard hun best doen voor vogels en landschap, raken we onze grutto en veldleeuwerik kwijt. Door bewust te kiezen voor vogelvriendelijke zuivel draag je bij aan een toekomst met rijke weides vol vogels!

Meer over de zuivelwijzer

Grutto / Kevin van den Hoven - Fotogalerij

Leefwijze

Broeden

Territoriaal. Vrouwtje neemt alleen de broedzorg op zich. Broedt van mei tot augustus; meestal één tot twee legsels met 6-18 eieren, maar het broedseizoen kan variëren in gebieden met gematigd klimaat. Sommige Zuid-Europese broeders doen later in het seizoen noordelijk - onder meer in Nederland - een tweede poging. Broedduur 15-20 dagen. Ondiep bodemnest, verborgen in hoge en dichte kruiden. Jongen zijn vliegvlug na 16-19 dagen en onafhankelijk na 50-70 dagen.

Leefgebied

Kwartels leven eigenlijk uitsluitend in droog grasland en (graan)akkers met lage gewassen en onkruiden. Ze broeden ook wel op braakliggende grond op fabrieks- en industrieterreinen en langs afgravingen, ook wel in open duinen.

Voedsel

Opportunist, die voornamelijk zaden van gras, onkruid en granen eet, maar ook knoppen, bloembollen, knollen, wortelstokken, bloemen en blaadjes. Pikt soms zelfs insecten van de grond zoals kevers, mieren, spinnen, sprinkhanen en wormen. Zoekt als een kippetje naar voedsel, lopend over de grond.

Vogeltrek

Complex. De meerderheid van de Nederlandse vogels overwintert in de Sahel, alhoewel sommige ook in Zuid-Europa blijven steken, en een enkeling zelfs in Duitsland of Nederland. Wegtrek vindt plaats tussen eind juli en half oktober. Trekt 's nachts, waarschijnlijk alleen of in kleine groepjes. Trekroutes kunnen per jaar en per individu verschillen. Eind april/begin mei keren de eerste kwartels terug in West-Europa.

MijnVogelvinder blauwborst

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

MijnVogelvinder heeft wat te bieden voor alle soorten vogelaars: beginnend, gevorderd of prof. Deze handige vogelwegwijzer vertelt u welke soorten u tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar u op moet letten om ze daadwerkelijk te zien. Hoe leuk is het om tijdens een wandeling erachter te komen dat de appelvink met zijn snavel wel een drukkracht van 50 kilogram kan uitoefenen?

Meer over MijnVogelvinder

Verspreiding en aantal

vrij schaarse broedvogel | wegtrekkend

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

In Nederland vertoont de soort een fluctuerende trend, waarschijnlijk door weersomstandigheden. Als het regent tijdens de trek komen ze richting Nederland. Het gaat met deze soort beduidend beter dan met de patrijs. In Centraal- en Oost-Europa afnemend door de intensivering van de landbouw en de jacht.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 1500-3500 (in 2018-2020)
Geschat maximum aantal overwinteraars 1-10 (in 2013-2015)
Doortrekkers Broedvogel - wegtrekkend

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Graanakkers in Zuid- en Oost-Nederland, met name Oost-Groningen. Wordt zelden gezien, veel vaker gehoord.

In Europa

Broedvogel van geheel Europa met uitzondering van de Scandinavische landen.

Meer informatie


Bescherming

De kwartel staat niet op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels en lijkt zich in tegenstelling tot de patrijs ook te kunnen handhaven in reguliere akkerbouwgebieden, al is het inventariseren notoir lastig. Op Europees niveau heeft de soort wel last van jacht en gebruik van pesticiden.

Wat wij doen

Vogelbescherming zet zich in BirdLife-verband voor een meer natuurlijke landbouw in Europa, het gemeenschappelijke Europese landbouwbeleid, het handhaven van de Vogelrichtlijn en het verbieden van de jacht op de kwartel.

Slimme Vogels / Rene Faber

Magazine 'Slimme Vogels'

Veel boeren hebben een groot hart voor natuur. Zij zorgen voor rijke weides en akkers vol bloemen, vlinders en vogels. In dit magazine, Slimme Vogels, vertelt een aantal boeren hoe zij dat doen, een rendabel bedrijf combineren met de zorg voor natuur. Hopelijk inspireren zij met hun verhalen ook andere boeren!

Bestel de gratis PDF

Wet- en regelgeving

De kwartel is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kwartels beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kwartel wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van kwartels zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal